Das deutsche Reich an der Spitze des Abendlandes 9X9 —1254.
117
Heinrich wird der Reichskrieg erklärt. Heinrich schlägt den Landgrafen von Thüringen und
den Herzog Bernhard bei Weifsensee und ruft die Slaven über die Elbe. Das Herzogtum
Baiern wird an Pfalzgraf Otto von Wittelsbach verliehen, doch die Steiermark von
Baiern getrennt und zum selbständigen Herzogtum erhoben. Der Kaiser unterwirft zahlreiche
Städte in Sachsen.
1181 Einnahme von Lübeck durch den Kaiser, Demütigung Heinrichs d. L. vor Friedrich zu
Erfurt; Heinrich wird in seinem Allodialbesitz belassen und geht in die Verbannung nach
England (1182). — Papst Alexander III. stirbt, es folgt Lucius III.
*
von Köln s. zu 1167. Er trat später als Vorkämpfer für die fürstlichen Sonderinteressen an die Spitze der Gegner
des Kaisers. S. zu 1187). — Expeditio usque ad festum S. Jacobi (20. Apr.) omnibus principibus contra ducem Heinricum
indicitur ab imp. Eriderico. Qui etiam Wormatiae pascha celebravit. Gleich nach Ostern erschien Heinrich vor
Goslar und schädigte es, äscherte Nordhausen ein. Landgraf Ludwig und Herzog Bernhard griffen ihn bei Weifsensee an
und wurden geschlagen. Sieque dux H. et sui victores effecti fugientes Thuringos in Mulehusin (Mülhausen) usque
persecuti sunt, omnia — vastantes. Item H. ducis (instinctu Sclavi, Liwitici et Pomerani regionem Lusiz trans
Albiam depopulantur — Imp. Erid. in nat. S. Joh. bapt. curiam Ratisponae habuit, ubi ducem H. — ducatu Bau-
wariae et hereditate et beneficiis privavit, et cum exercitu — Saxoniam intravit et cum principibus castrum ducis
Iiechtinberc obsedit et in deditionem — accepit — In — curia apud Werle habita (15. Aug.) omnibus fautoribus
ducis termini, ut ab eo resipiscant, praefiguntur — sed nisi ad gratiam imperatoris interim redissent, ipsi et filii
eorum iure hereditario abiudicarentur. Imp. deinde ad oppressionem ducis duas urbes Biscofisheim et Hartesburg
instruxit et ibi dimisso exercitu et in Aldenburg veniens, et sententia principum ducatum Baioariae Ottoni,
ante palatino de Witilingenbach, adiudicavit. (16. Sept. Ann. Ratisp. SS. XVH, 589). Chron. Ursp.: —
factum est, ut ducatum Noricum concederet Ottoni palatino de Witelinspach. — Qui fretus auxilio fratrum suorum,
Cuonradi — Salzburgensis archiepiscopi, — Ottonis — quem effecit palatinum, nec non et Eriderici — ducatum
viriliter obtinuit. Wahrscheinlich gleichzeitig wurde Ottokar von Steiermark zum Herzog erhoben. Cont. Admunt.
a. 1180: Otokarius ex marchione Stirensi ducis nomen adeptus est. — Dies war die dritte von Baiern losgelöste
Mark. (Kärnten s. zu 976 und 995, Oestreich zu 1156). Eo tempore traditae sunt urbes ducis H. domno imperatori
Heimenburg, Leuwenberg, Reghenstein (Heimburg und Regenstein bei Blankenburg, Lauenburg Ruine oberhalb
Steckelnburg) et alia eastella. Item dux H. — obsedit Sigeberg (s. 1143) urbem Adolfi comitis et — dolo eam
obtinuit.* * — Als der Kaiser wieder in Sachsen erschien, ergaben sich zahlreiche Städte und viele vom Adel.
1181 Amoldi chron. Sclav. II, 20: aestate imperator — intravit terram illius et — transire Albiam disposuit.
Timens autem ne post eum consurgerent insidiae, Philippum Coloniensem cum aliis principibus praecepit servare (=
observare) Bruneswich, Bemhardum vero ducem et fratrem eius Othonem, marcravium de Brandenburch — propter
Lunenborgenses deputavit Bardewich. Ipse autem — cum Ottone marchione de Misna et multo robore militari
Suevorum et Bavarorum convertit exercitum versus Albiam. — Dux autem tunc temporis Lubeke constitutus erat,
muniens civitatem et erigens machinas multas. Quibus dispositis — abiit Racesburg (29. Juni). Auf die Nach¬
richt von der Annäherung des Kaisers per divexa Albiae proficiscens abiit Stadium. Ebd. 21: Imp. autem transito
flumine venit Lubeke et occurrit ei exercitus Sclavorum et Holtsatörum. Waldemarus quoque rex Danorum cum
multa classe venit ad ostium Travene et obsessa est civitas terra marique. Die Bürger lassen den Kaiser um freies
Geleit zum Herzog nach Stade bitten. Qui sine mora, accepto conductu, abierunt Stadium, ubi erat dux. — Post
aliquot autem dies burgenses reversi — ex praecepto ducis civitatem — tradiderunt — rogantes, ut libertatem
* civitatis — secundum iura Sosatiae — possiderent. Imperator vero annuit etc. Ebd. 22: Imp. vero inde regrediens
transivit Albiam et castra metatus est iuxta Luneburg — dux autem — apud Stadium positus erat — propter loci
firmitatem —• Dux autem se videns in arto positum rogavit d. imperatorem, ut ipsius conductu veniret Luneburg,
sperans se apud ipsum aliquo pacto misericordiam invenire — Et ita veniens Luneburg, omnibus modis per internun¬
tios animum imperatoris lenire studuit — sed nihil inde consecutus est. — Der Kaiser beschied ihn erst nach Qued¬
linburg , dann nach Erfurt. Dux autem veniens ad curiam sibi praefixam (November), totum se submittens gratiae
imperatoris, venit ad pedes eius. Quem de terra levans osculatus est non sine lacrimis, quod tanta inter eos
controversia diu duraverit, et quia ipse tantae sibi deiectionis causa fuerit. — Denique cum omnes principes ad deiec-
tionein ipsius 'aspirarent, iuravit eis imperator — nunquam se eum in gradum pristinum restauraturum, nisi id fieret
in beneplacito omnium. Hoc tamen circa ipsum dispensatum est, ut patrimonium suum — liberrime possi¬
deret. Dux vero per triennium terram abiuravit, ut infra tempus illud terram suam non intraret, nisi per impera¬
torem revocatus. Profectusque est ad — regem Angliae,«cum uxore et liberis, et apud eum moratus est omni
tempore illo. Dass Heinrich auf die Hülfe des K. Philipp August von Frankreich gerechnet hatte, zeigt Sigeb.
Contin. Aquieinct. 1181 (SS. YI, 419): Philippus rex Francorum et Philippus comes Flandrensium, ab Henrico rege
Anglorum sollicitati, ut super Fridericum imp. propter ducis Heinrici exhereditationem secum ducerent exercitum, a
| comite supradicto (der mit dem Kaiser befreundete Graf Heinrich von Champagne) consilio accepto, a tali avertuntur
I facto. Heinrichs Sturz war für die deutsche Macht im Norden eine Schädigung. Kanut VI. von Dänemark (seit 1182)